Zadatek a zaliczka – czym są oraz jakie są różnice

Zadatek i zaliczka to dwa rozwiązania, które różnią się od siebie kilkoma istotnymi cechami. W zależności od sytuacji, możemy skorzystać z któregoś z nich. Warto zatem wiedzieć, jakie są różnice i kiedy mają zastosowanie. Sprawdźmy też, co jest lepszym zabezpieczeniem i czy wybór jest jednoznaczny.

Zadatku nie trzeba zwracać

Zarówno zadatek, jak i zaliczka to formy zabezpieczenia umowy. Jedną z zasadniczych różnic jest to, że zadatek nie podlega zwrotowi w sytuacji, gdy umowa nie dojdzie do skutku z winy drugiej strony. W przypadku obu rozwiązań część pieniędzy wpłacana jest z góry, jeszcze przed zrealizowaniem umowy. Gdy zadanie w niej określone zostanie doprowadzone do końca, suma ta zostaje odliczona od całkowitej wartości umowy. Nie jest zwracana, po prostu strona zlecająca dopłaca brakującą różnicę ustalonego wynagrodzenia.

Odstąpienie od umowy

Różnice między zaliczką i zadatkiem dotyczą przede wszystkim sytuacji, gdy umowa nie zostanie wykonana. W takim przypadku zaliczka jest zwracana, natomiast zadatek nie. Można go zatrzymać, jeśli winę za brak wykonania umowy ponosi druga strona. To, w jaki sposób zadatek zabezpiecza umowę, zostało określone w art. 394 Kodeksu cywilnego. Co należy zrobić, aby móc zatrzymać pieniądze? Konieczne jest złożenie kontrahentowi oświadczenia, w którym odstępujemy od umowy.

Jak w takim razie wygląda to w sytuacji, gdy to strona zlecająca nie dopełni warunków umowy? Jeśli kontrahent otrzymał zadatek, a umowa nie doszła do skutku z jego winy, możemy ubiegać się o zwrot w postaci podwójnej wysokości wpłaconej kwoty. W tym przypadku również niezbędne będzie przekazanie kontrahentowi pisma z odstąpieniem od umowy.

Trzeci przypadek to taki, w którym obie strony są jednakowo odpowiedzialne. Jeśli dojdzie do zerwania umowy i żadna ze stron nie jest winna lub przeciwnie – winne są obie – zadatek musi zostać zwrócony. Sytuacja wyklucza także możliwość ubiegania się o zwrot podwojonej kwoty.

W jaki sposób można odstąpić od umowy?

Aby zerwać umowę i móc zatrzymać zadatek lub ubiegać się o jego zwrot, należy wysłać kontrahentowi oświadczenie o odstąpieniu od umowy. Najlepiej jest oczywiście zrobić to na piśmie i wysłać listem poleconym. Przepisy określające zasady dotyczące zadatku nie mówią nic o obowiązku dania partnerowi biznesowemu “drugiej szansy” poprzez wyznaczenie kolejnego terminu. Nie musimy się tym martwić, jeśli chcemy odstąpić od umowy.

Zadatek i zaliczka to kwoty wpłacane przed wykonaniem umowy na poczet wynagrodzenia przysługującego kontrahentowi. W obu przypadkach nie ma konieczności wpłacania pieniędzy na wyodrębniony rachunek. W przypadku zaliczki przepisy nie określają możliwości zatrzymania pieniędzy. Należy ją zwrócić – mówi o tym przepis o nienależnym świadczeniu z art. 410 § 2 Kodeksu cywilnego. Jeśli dojdzie do odstąpienia od umowy, zasady nakazujące zwrot wpłaconej sumy są określone w art. 494 Kodeksu cywilnego.

Warto wspomnieć jeszcze o możliwości kompensaty. Można z niej skorzystać, jeśli jedna strona umowy otrzymała zaliczkę i zaczęła realizację zadania, a druga przestała współpracować i utrudnia wykonanie.